Një dashuri me çdo kusht
Ishte një pasdreke plot zagushi dhe vila e vogël në lagjen e Glifadhës ishte plot me njerëz: miq, gazetarë dhe kureshtarë. Oriana ndihej nervoze, sepse, që prej kohësh, donte të intervistonte Aleksandër Panagulisin, por nuk dinte se si ta përballonte, si duhej të sillej. Dinte vetëm se ai ishte një djalë tridhjetekatërvjeçar, se ishte një hero i vjetër dhe i stërmunduar. I kishin bërë tortura të tmerrshme, fizike e psikologjike dhe për tri ditë me radhë kishte pritur që ta pushkatonin. Pesë vjet me radhë e kishin mbyllur në një qeli pa dritë, të madhe një metër e gjysmë me tre. Por ai nuk i ishte përulur kurrë regjimit, nuk e kishte reshtur asnjëherë protestën e tij gjatë çdo procesi. Shumë herë kishte bërë grevë urie. Nga biruca e kishin nxjerrë vetëm dy ditë më parë, sepse diktatori Papadhopullos, të cilit ai i kishte bërë një atentat, kishte shpallur një amnisti. Ai nuk kishte kërkuar ta nxirrnin nga burgu, sepse liria e tij ishte një kurth plot me rreziqe dhe kolonelët e donin të vdekur. Por ai nuk përkulej, nuk dorëzohej.
Ishte poet i njohur. Vargjet i kishte shkruar duke qenë i mbyllur në qeli, mbi copëza letre që i kishin shpëtuar kontrollit, duke përdorur gjakun si bojë. Ia kishte arritur t’i nxirrte prej aty dhe ishte bërë i famshëm deri në Francë dhe në Itali. Të gjithë e gjykonin si një autor revolucionar dhe heroik. Të gjitha këto kishin ndikuar shumë mbi Orianën, ndaj dhe ajo u mbulua nga djersët, sigurisht jo vetëm nga vapa e madhe e gushtit, kur hyri ta takonte. Panagulisi i doli përpara dhe e përqafoi. I tha se i kishte lexuar artikujt e saj dhe se e admironte, se në dhomën e tij kishte librin e saj të fundit të përkthyer në greqisht. I tha edhe se e priste që prej kohësh e, më në fund, ja ku e kishte pranë! Kjo afërsi e vetvetishme dhe e befasishme e frikësoi për vdekje. Oriana vendosi t’u shpëtonte kurtheve të shikimit të tij, duke sajuar një lloj ngutjeje për përfundimin e intervistës.
Ndërsa ai fliste, ajo e vëzhgonte me kujdes; nuk i dukej i pashëm. Sytë i kishte të vegjël, gojën shumë të madhe, shenja plagësh kudo. Ta këpuste shpirtin për mënyrën se si çalonte, por zëri i tij ishte i mrekullueshëm, i sigurt dhe i vendosur. Nuk mund t’i shpëtoje autoritetit të atyre tingujve. Panagulisi fliste duke kafshuar lehtë bishtin e llullës; edhe ai i shmangej shikimit të saj. Pastaj, papritur, ia ledhatonte lehtë dorën Orianës, buzëqeshte pakëz dhe sërish fshihej pas një muri heshtjeje, për të cilin nuk mund të gjeje ndonjë arsye. Në pamje të jashtme ngjante i qetë dhe i fortë, por ajo e kuptonte se nervat e tij ishin shkatërruar, më së paku të dobësuara nga pesë vjet torturash dhe burgu.
E ëma e Alekosit, Athinaja, ishte një plakë e veshur me të zeza, nënë e një familjeje me meshkuj heronj. I ati, kolonel ushtrie, i dekoruar disa herë, kishte vdekur nga hidhërimi pak vjet më parë. Vëllai më i madh, Jorgoja, ishte zhdukur në mënyrë misterioze, pasi kishte dezertuar nga ushtria greke në shenjë proteste kundër grushtit të shtetit. Në gjirin e kësaj familjeje, që nuk përkulej kurrë, ishte rritur Alekosi. Kështu e thërrisnin të gjithë, pa përjashtim, miqtë dhe policia.
Ra nata dhe Oriana u ngrit të ikte. Papritmas e pushtoi një ankth i madh. Nuk po i pëlqente ai takim, e ndiente se ai po e sfidonte, se njëra këmbë e saj kishte rënë në çarkun e një dueli pa gjak. Sa më shumë që ai i tregonte për torturat e kërcënimet, për vrajat e tij, aq më tepër ajo ndihej pa pikë force. Donte të ikte sa më shpejt dhe të strukej në hotel, të dilte sa më parë prej asaj shtëpie, t’i shpëtonte rënies në humnerë. Por ai nuk e la. Ajo patjetër duhej të rrinte, të hante darkë bashkë me të, madje të flinte aty. Kot sa ngulmonte, s’kishte ku të shkonte! Kundërshtimet e saj s’patën asnjë vlerë. Ai nuk e linte ta mbaronte fjalën dhe i tregonte për gjellë të ndryshme që do t’i shërbenin, ndërsa ajo nuk arrinte të kundërshtonte dot.
Ajo ishte aty për punë, jo për atë. Ajo nuk ishte në kërkim të aventurave.
– As unë! – i tha ai. Tanimë ajo nuk mund ta ndryshonte mënyrën e të jetuarit, e këtë ia tha hapur. – Sepse nuk ke guxim! – i mbërriti përgjigjja.
E kapi një valë dëshpërimi, sepse ndiente fare mirë se po përgatitej të hynte në kthetrat e dhembjes dhe në sytë e atij burri ajo lexonte të shkruar aq qartë humbjen, mallkimin, vdekjen. Meqë puna qëndronte ashtu, atëherë i tha që të bënin menjëherë dashuri dhe t’i vinin kapak kësaj pune. Ai filloi të bërtiste, duke i thënë se nuk ishte në kërkim të asaj çfarë mendonte ajo, por se e dashuronte. U zemërua shumë, por sidoqoftë e përcolli deri në aeroport.
Pak ditë më pas ajo u kthye vetëtimthi në Athinë. Në Bon, ku ndodhej, mori një letër nga Alekosi: një poezi dashurie së bashku me lajmin që e kishin shtruar në spital. Anuloi nisjen për në Nju-Jork, shkoi menjëherë me makinë deri në Frankfurt dhe prej aty u nis për në Athinë. Panagulisin e gjeti mirë. I kishte ngritur një grackë. Tanimë s’mund të kthehej mbrapsht, ndihej tepër e lodhur nga vite e vite disipline dhe çasti i dorëzimit po mbërrinte.
Këto pasazhe janë vetëm fillimi i romanit të Falaçit. Më pas ajo përshkruan ngjarje nga jeta e të dashurit të saj, burrit ballkanas, heroit grek. Është një jetë në kufijtë e të jashtëzakonshmes. Një jetë e jetuar nga një njeri me energji, vrulle, pasione, ideale dhe mendime të çuditshme. Një udhëtim i Orianës me këtë burrë legjendë, që të mahnit jo vetëm me bukurinë e papërsëritshme të përshkrimit, por edhe të ngjarjeve, situatave ku kalon heroi. Një roman i papërsëritshëm, që zor se mund të përsëritet në letërsi.
Përktheu: Yllka Beshirja
Redaktoi: Sejdin Cekani
